Raportowanie ESG w MŚP - przygotuj swoją firmę już dziś
5 marzec 2024
Zrównoważony rozwój przestaje być jedynie deklaracją. Za sprawą nowych regulacji staje się realnym zbiorem działań, których efekty przedsiębiorstwo musi ujawniać opisując w rocznym raporcie publicznie publikowanym na swojej stronie internetowej. Wynika to z Dyrektywy o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD). Została ona opublikowana 16.12.2022 r. w Dzienniku Urzędowym UE i kraje członkowie, w tym Polska, w ciągu 18 miesięcy powinny zaimplementować ją do krajowego prawa.
Które firmy obejmie raportowanie zrównowazonego rozwoju?
2025 (raporty za 2024 r.)
| Spółki objęte regulacją | Duże spółki (objęte NFRD) |
| Kryteria | Duże eurpejskie jednostki zainteresowania publicznego (JZP) notowane na rynku regulowanym UE: instytucje kredytowe, zakłady ubezpieczeń oraz podmioty wskazane jako JZP przez państwa członkowskie spełniające następujące kryteria dotyczące wielkości:
|
| Standard | ESRS lub równoważony standard w przypadku jednostek dominujących spoza UE. |
2026 (raporty za 2025 r.)
| Spółki objęte regulacją | Pozostałe duże spółki |
| Kryteria | Pozostałe duże przedsiębiorstwa z UE spełniające co najmniej 2 z 3 kryterów:
|
| Standard | ESRS lub równoważony standard w przypadku jednostek dominujących spoza UE. |
2027 (raporty za 2026 r.)
| Spółki objęte regulacją | MŚP notowane na rynkach regulownych |
| Kryteria | Podmioty notowane na giełdzie papierów wartościowych regulowanej przez UE. |
| Standard | Możliwość zastosowania uproszczonego standrdu ESRS, zostanie opracowany przez EFRAG. |
2029 (raporty za 2028 r.)
| Spółki objęte regulacją | Podmioty zależne, których spółki są dominujące spoza UE |
| Kryteria | Wszystkie duże spółki oraz małe i średnie spółki giełdowe, które mają spółkę dominującą najwyższego szczebla z kraju trzeciego (o ile jej skonsolidowne przychody netto na terenie UE przekroczyły 150 mln EUR w poprzednim i bieżącym roku obrotowym). |
| Standard | ESRS, równoważony standard lub inny, który zostnie oprcowany przez EFRAG. |
Sprawdź aktualne kryteria raportowania: tutaj
Raportowanie zrównoważonego rozwoju będzie odbywało się w oparciu o Europejskie Standrdy Raportowania Zrównoważonego Rozwoju (ESRS). Są to wytyczne dla przedsiębiorstw umożliwiające standaryzację raportowania. 31.07.2023 r. Komisja Europejska przyjeła rozporządzenie delegowane przyjmujące ESRS. Jest to pierwszy zestaw 12 uniwersalnych standardów, na który składają się:
- 2 standardy przekrojowe
- 10 standardów tematycznych (w tym 5 standardów dla kwestii środowiskowych, 4 standardy dla kwestii społecznych oraz 1 standard dla kwestii zarządczych).
Szczegółowe informacje znajdują się w pod poniższym linkiem, na stronie EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group) - Europejskiej Grupy Doradczej ds. Sprawozdwczości Finansowej odpowiedzialnej za wprowadzenie standardów: https://www.efrag.org/lab6
Raporty zrównoważonego rozwoju będą musiały być opracowane zgodnie z ESRS oraz poddane weryfikacji przez niezależnego audytora. Jest to obowiązek nałożony przez Dyrektywę CSRD.
Wpływ raportowania na polskie firmy
Pomimo tego, że nienotowane na giełdzie przedsiębiorstwa z sektora MŚP znajdują się poza bezpośrednim zakresem tych nowych obowiązków raportowych, w praktyce i tak będą musiały raportować. Wynika to z aspektów praktycznych. Przedsiębiorstwa te stanowią 99,8% wszystkich spółek w UE i są silnie powiązane gospodarczo z większymi podmiotami, współtworząc ich łańcuchy wartości.
W związku z tym, EFRAG opracowała dwa projekty:
- Standard sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju dla MŚP notowanych na giełdzie (ESRS LSME),
- Wytyczne dotyczące dobrowolnej sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju dla MŚP nienotowanych na giełdzie (VSME).
Projekty są dostępne na stronie internetowej EFRAG. EFRAG zaprosiła do ich testowania, o czym poinformowało także Ministerstwo Finansów.
Pomimo wyraźnego skupienia się regulacji na dużych firmach, MŚP w rzeczywistości są częścią równania przez efekt domina. Te przedsiębiorstwa z sektora MŚP, które nie będą w stanie zareagować wystarczająco szybko i dostarczyć oczekiwanych danych i informacji swoim partnerom biznesowym, zostaną zastąpione innymi, przygotowanymi. Dla dużej firmy dłuższy czas oczekiwania na zgłoszenie przez małego dostawcę informacji ESG niesie ze sobą poważne ryzyko naruszenia przepisów. Stąd takie drastyczne decyzje mogą mieć miejsce coraz częściej.
Duże przedsiębiorstwa raportując efekty swoich działań muszą uwzględnić łańcuch wartości. To oznacza, pozyskiwanie danych np. w zakresie emisji gazów cieplarnianych od swoich partnerów biznesowych. Tą właśnie drogą, w sposób niebezpośredni, MSP stają się objęte wymogiem raportowaniem ESG. Analogiczna sytuacja dotyczy raportowania kwestii zatrudnienia pracowników w łańcuchu wartości.
ESG to czynniki zrównoważonego rozwoju:
- środowiskowe (Environmental),
- społeczne (Social),
- związane z ładem korporacyjnym, zarządzaniem (Governance).
Jak przygotować się do raportowania?
Warto przygotować się do raportowania i włączyć pracowników w ten proces, aby w przyszłości możliwe było regularne opracowywanie raportu ESG. Ujawnianie danych w zakresie zrównoważonego rozwoju pozytywnie wpływa na reputację firmy i zwiększa jej konkurencyjność. Raportowanie ESG powinno mieć bardzo praktyczny wymiar. Najważniejsze w tym procesie jest mieć co zaraportować, ponieważ raport jest jedynie podsumowaniem działań, jakie firma realizuje w obszarze zrównoważonego rozwoju. Proces wdrożenia raportowania ESG w firmie można podsumować według poniższych 5 etapów.
1. Zrozumienie sposobu, w jaki firma, przez swoją działalność zasadniczą, wpływa na środowisko i społeczeństwo oraz w zakresie ładu korporacyjnego.
Jest to etap analizy strategicznej, na którym potrzebne jest rozpoznanie kontekstu, w jakim firma funkcjonuje - w odniesieniu do sytuacji w branży, zmieniających się regulacji oraz wymogów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Na tym etapie kluczowe jest rozpoznanie najważniejszych obszarów wpływu firmy na środowisko i społeczeństwo oraz w zakresie zarządzania firmą.
Na tym etapie pomocna może być poniższa tabela:
Obszar środowiskowy
Zmiany klimatu
- Jaka jest ilość emitowanych przez firmę gazów cieplarnianych?
- Jaki jest poziom zużycia energii przez firmę?
- Jaki jest plan redukcji emisji gazów cieplarnianych?
- Jaki jest plan transformacji energetycznej?
Zanieczyszczenia
- Powietrza
- Wody
- Gleby
- Organizmów żywych i zasobów żywnościowych
- Poprzez substancje niebezpieczne i/lub substancje wzbudzające szczególnie duże obawy i wykorzystywane w działalności lub będące odpadem
- Mikroplastik
Woda i zasoby morskie
- Zużycie wody
- Pobory wody
- Zrzuty wody
- Zrzuty wody do oceanów
- Wydobycie i wykorzystanie zasobów morskich
Bioróżnorodność
- Bezpośrednie czynniki oddziaływania na utratę bioróżnorodności poprzez: zmianę klimatu, zmianę sposobu użytkowania gruntów, zmianę sposobu użytkowania wód słodkich i mórz, bezpośrednią eksploatację, inwazyjne gatunki obce, zanieczyszczenie i inne
- oddziaływanie na stan gatunków (np. wielkość populacji, zagrożenie wyginięciem)
- Oddziaływanie na zasięg i stan ekosystemów (np. pustynnienie gleby)
- Oddziaływanie na usługi ekosystemowe i zależności od nich
Gospodarka o obiegu zamkniętym
- Wpływy zasobów, w tym wykorzystywanie zasobów
- Wpływ zasobów związane z produktami i usługami
- Odpady
Obszar społeczny
Pracownicy organizacji oraz pracownicy w łańcuchu wartości
- Warunki pracy, w tym bezpieczeństwo i higiena pracy
- Równe traktowanie i równe szanse dla wszystkich
- Inne prawa związane z pracą (np. praca dzieci, praca przymusowa)
Otoczenie społeczne
- Prawa gospodarcze, społeczne i kulturalne społeczności
- Prawa obywatelskie i polityczne społeczności
- Prawa ludności rdzennej
Konsumenci i użytkownicy końcowi
- Oddziaływanie informacji
- Bezpieczeństwo osobiste
- Włączenie społeczne
Ład korporacyjny
Prowadzenie działalności gospodarczej
- Kultura korporacyjna
- Ochrona sygnalistów
- Dobrostan zwierząt
- Zaangażowanie polityczne
- Zarządzanie relacjami z dostawcami (w tym praktyki płatnicze)
- Korupcja i przekupstwo
Zwykle firmy z sektora MSP nie zatrudniają jeszcze pracowników dedykowanych do koordynacji procesu raportowania ESG. W takiej sytuacji należy zidentyfikować osoby, które ze względu na realizowane zadania, stanowisko pracy, będą miały największą wiedzę w każdym z głównych obszarów. Przykładowo, dla obszaru środowiskowego w firmie produkcyjnej kluczową osobą może być dyrektor/kierownik produkcji (zakładu produkcyjnego), osoba odpowiedzialna za zakupy, dla obszaru społecznego – osoby zajmujące się sprawami kadrowymi, administracyjnymi, BHP. Te osoby, na późniejszych etapach będą odpowiedzialne za wdrażanie inicjatyw i zbieranie danych potrzebnych do opracowania raportu.
W procesie identyfikacji najważniejszych obszarów wpływu warto zapytać o zdanie kluczowych interesariuszy. Firmy zwykle identyfikują następujące najważniejsze grupy interesariuszy: właściciele, pracownicy, organy nadzoru, klienci, dostawcy, regulator, władze lokalne, społeczności lokalne, media.
2. Określenie inicjatyw w odniesieniu do oczekiwań i potrzeb interesariuszy
W najważniejszych obszarach wpływu środowiskowego, społecznego oraz praktyk zarządczych należy zidentyfikować inicjatywy, które wspierałyby realizację wybranych celów zrównoważonego rozwoju. Na tym etapie ważne jest uwzględnienie potrzeb i oczekiwań interesariuszy firmy.
Przykłady inicjatyw w ramach każdego z obszarów ESG i celów zrównoważonego rozwoju znajdują się na poniższej grafice:
3. Ustalenie celów i przypisanie odpowiedzialności za realizację inicjatyw i gromadzenie danych
Na skuteczną realizację każdej z przyjętych inicjatyw wpływają dwa podstawowe czynniki.
- Pierwszym z nich jest wyznaczenie celów dla inicjatyw. Cele powinny być ilościowe, wyrażone konkretnym miernikiem, realne do zrealizowania w wyznaczonym czasie.
- Drugim czynnikiem jest przypisanie odpowiedzialności za koordynację i realizację zadań w ramach inicjatywy. Osoby odpowiedzialne powinny posiadać właściwe kompetencje oraz mandat decyzyjny. Zwykle są to pracownicy zaangażowani już na pierwszym etapie procesu.
Jest to także moment właściwy na komunikację celów zrównoważonego rozwoju wewnątrz organizacji, by włączyć wszystkich pracowników w ich realizację. Na tym etapie powinien powstać plan wdrożenia inicjatyw ESG.
4. Realizacja inicjatyw, monitoring i gromadzenie danych
W trakcie realizacji inicjatyw, ważne jest monitorowanie stopnia realizacji wyznaczonych celów. Temu służy gromadzenie danych ilościowych i jakościowych. W tym kontekście ważne jest zadbanie o spójność danych, ich wysoką jakość merytoryczną. Dane zbierane podczas pierwszej rundy raportowania będą stanowiły w kolejnych latach punkt odniesienia. Warto na tym etapie określić jakie dane mają być gromadzone, gdzie i przez kogo, w jakim formacie, w jakich jednostkach miary oraz komu powinny być przekazywane, kto jest odpowiedzialny za weryfikację ich jakości i wiarygodności. Najlepszym rozwiązaniem jest wykorzystywanie istniejących systemów informatycznych do gromadzenia danych i dokumentacji.
5. Opracowanie raportu i komunikacja
Zwieńczeniem całego procesu jest opracowanie raportu zrównoważonego rozwoju. Raport powinien obejmować zakresem wszystkie istotne obszary wpływu oraz opisywać poziom realizacji celów przyjętych dla poszczególnych inicjatyw. W raporcie powinny zostać podane konkretne wartości liczbowe, jasno opisana metodyka wyliczania wskaźników wraz z informacją na jaki dzień dane są raportowane i za jaki okres. Finalną wersję raportu warto opublikować na stronie internetowej by wszystkie zainteresowane strony miały do niego dostęp. Raport warto także przekazać kluczowym interesariuszom.
|
|