Dobrowolny standard sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju - jak stworzyć raport zgodny z VSME krok po kroku?

2 czerwca 2025

Dwadzieścia ujawnień w standardzie VSME (11 ujawnień w module podstawowym i 9 w module kompleksowym) dotyczy czterech obszarów informacyjnych:

• informacje ogólne
• ujawnienia dotyczące środowiska naturalnego
• ujawnienia dotyczące kwestii społecznych
• ujawnienia dotyczące postępowania w biznesie

Ujawnienia w module podstawowym oznaczone są symbolami od B1 do B11, a w module kompleksowym od C1 do C9. Litery w oznaczeniach pochodzą z angielskich nazw modułów (B – basic i C – comprehensive).

Ujawnienie B1 wymaga przedstawienie podstawowych informacji o raporcie (czy zawiera tylko ujawnienia podstawowe, czy też kompleksowe, za jaki okres został sporządzony, czy dotyczy grupy kapitałowej) i o spółce, która go sporządziła (nazwa, forma prawna, wartość sumy bilansowej i obrotu, liczba pracowników i położenie geograficzne lokalizacji wykorzystywanych przez spółkę, czyli gdzie prowadzi ona swoją działalność).

Jeśli stosujemy moduł kompleksowy, to w ramach ujawnienia C1 powinniśmy jeszcze opisać jakie produkty lub usługi oferujemy, na jakich rynkach działamy, określić nasze główne relacje biznesowe (np. z klientami lub dostawcami) i wskazać kluczowe elementy strategii.

Ujawnienia B2 i C2 są ze sobą blisko związane. W ramach B2 powinniśmy wskazać, czy w odniesieniu do głównych zagadnień zrównoważonego rozwoju mamy polityki, stosujemy określone praktyki i czy w ich ramach ustanowiliśmy cele. To proste ujawnienie, bo musimy tylko wskazać „tak”/”nie”, czy takie polityki, praktyki lub cele istnieją. Jeśli raportujemy kompleksowo, to C2 wymaga od nas zwięzłego opisu tych polityk, praktyk i celów, które u nas funkcjonują.

Ujawnienie B3 wymaga od nas podania, ile nasza spółka zużywa paliw i energii oraz jakie są emisje gazów cieplarnianych z nimi związane. Jeśli stosujemy moduł kompleksowy, to powinniśmy rozważyć też raportowanie emisji gazów cieplarnianych w zakresie 3 uwzględniając wszystkie istotne kategorie tych emisji.

W ramach ujawnienia C3 powinniśmy przedstawić cele redukcji emisji gazów cieplarnianych, oczywiście tylko wówczas, gdy spółka takie cele ustanowiła. Ujawnienie C4 oczekuje od nas przedstawienia ryzyk związanych ze zmianą klimatu. Także ono jest warunkowe, tzn. stosujemy je tylko wtedy, gdy taką analizę ryzyk przeprowadziliśmy.

Ujawnienie B4 stosujemy tylko wówczas, gdy inne przepisy prawa wymagają od naszej spółki raportowania zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby. Jeśli tak jest, to powinniśmy je przedstawić w naszym raporcie.

W ramach B5 podajemy liczbę i powierzchnię naszych lokalizacji, które są na obszarach wrażliwych pod względem bioróżnorodności lub w ich pobliżu.

Ujawnienie B6 dotyczy całkowitej wielkości poboru wody. Jeśli wykorzystujemy dużo wody w ramach naszych procesów produkcyjnych, to powinniśmy też przedstawić wielkość tego zużycia.

W ujawnieniu B7 przedstawiamy ilość odpadów wytwarzanych przez spółkę oraz informację o tym, czy i w jaki sposób stosujemy zasady gospodarki o obiegu zamkniętym. Jeśli wykorzystujemy w naszej działalności dużo materiałów, to powinniśmy podać roczną ilość najważniejszych typów materiałów, z których korzystamy.

Ujawnienie B8 nakazuje nam przedstawić liczbę pracowników w podziale na płeć i rodzaj umowy (stałe lub tymczasowe), a jeśli działamy w więcej niż jednym kraju to także w podziale na kraje, w których zatrudniamy pracowników.

B9 wymaga od nas przedstawienia podstawowych statystyk dotyczących wypadków, które miały miejsce w ciągu roku. W ramach B10 powinniśmy wskazać, czy nasi pracownicy otrzymują wynagrodzenie wyższe od minimalnego, jaki odsetek pracowników jest objętych układami zbiorowymi pracy i średnią liczbę godzin szkoleniowych na pracownika w podziale na płeć. Spółki mające powyżej 150 pracowników powinny także policzyć i ujawnić dysproporcję w wynagrodzeniach pomiędzy kobietami i mężczyznami.

Jeśli w naszej spółce jest co najmniej 50 pracowników, to ujawnienie C5 umożliwia nam przedstawienie dodatkowych informacji: jaki jest odsetek każdej z płci wśród kadry kierowniczej i ile osób samozatrudnionych pracuje na naszą rzecz.

C6 wymaga informacji, czy wdrożyliśmy kodeks postępowania lub politykę dotyczącą praw pracowniczych i co taki dokument obejmuje oraz czy mamy mechanizm zgłaszania skarg przez pracowników.

C7 z kolei oczekuje od nas przedstawienia, czy miały miejsce potwierdzone incydenty dotyczące naruszenia podstawowych praw pracowniczych. Jeśli takie incydenty miały miejsce, to możemy opisać, jak nasza spółka przeciwdziała podobnym sytuacjom w przyszłości.

W ramach ujawnienia B11 powinniśmy przedstawić liczbę wyroków i grzywien za naruszenie przepisów antykorupcyjnych i dotyczących przeciwdziałania przekupstwu oraz łączną kwotę tych grzywien.

W ujawnieniu C8 powinniśmy podać, czy uzyskujemy przychody z określonych rodzajów działalności (np. uprawa i produkcja tytoniu, paliwa kopalne, kontrowersyjne rodzaje broni lub niektóre rodzaje chemikaliów), a jeśli tak, to podać związane z tego typu działalnością przychody.

Ujawnienie C9 wymaga przedstawienia zróżnicowania pod względem płci organu zarządzającego spółki.

Powyższy opis jest skrótem całego standardu VSME, czyli obu jego modułów. Jak widać, nie jest to dużo informacji i danych i w praktyce każde mikro, małe i średnie przedsiębiorstwo powinno sobie samodzielnie poradzić ze sporządzeniem raportu. Wiele wymaganych przez standard informacji zależy od tego, czy dotyczą one spółki. W każdym przypadku, gdy jakiś wskaźnik wymaga policzenia określonych danych, wskazówki zawarte w standardzie precyzyjnie przedstawiają, jak to zrobić.

Warto jednak wyjść poza minimum przedstawione w standardzie. Tak jak to zawsze jest ze standardami raportowania, VSME oczekuje przedstawienia tego, jaka jest aktualna sytuacja spółki. To od nas zależy, czy mamy określone polityki, czy stosujemy praktyki, czy zarządzamy naszym przedsiębiorstwem w taki sposób, by stawało się coraz bardziej zrównoważone. Jeśli tak jest, to raport zrównoważonego rozwoju jest doskonałym sposobem, aby w uporządkowany sposób opisać to wszystkim naszym interesariuszom.