Wolontariat pracowniczy - czym jest i jak zaangażować w niego pracowników?

Spis treści:

• Czym jest wolontariat?
• Czym się różni wolontariat pracowniczy od wolontariatu?
• Jak pracodawca może wspierać wolontariat pracowniczy?
• Kim jest partner społeczny?
• Gdzie szukać dodatkowych informacji o wolontariacie? 

W Polsce wolontariat jest uregulowany Ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Ustawa mówi, że wolontariat to “forma dobrowolnego działania między osobą a określonym podmiotem, za które wolontariusz nie otrzymuje wynagrodzenia”. Forma tego działania odpowiada pracy, czyli w jej wyniku muszą powstać określone towary lub muszą zostać wykonane określone usługi.

Podmiot, który ma prawo korzystać ze wsparcia wolontariuszy musi być podmiotem niedochodowym. To znaczy nie może przynosić dochodów lub wygenerowany przez niego dochód musi być przeznaczony w całości na działania takiego podmiotu. Lista podmiotów znajduje się w ustawie, wśród nich są między innymi organizacje pozarządowe, czyli na przykład stowarzyszenia, fundacje, koła gospodyń wiejskich oraz administracja publiczna i instytucje zarządzane przez administrację publiczną, czyli instytucje edukacyjne, kultury, pomocy społecznej, sportowe itp.

Jedną z najważniejszych cech wolontariatu jest jego dobrowolność. Każdy wolontariusz świadomie musi podjąć się takiego działania i nie może być do niego zmuszony ani przez przełożonych, ani przez przepisy i inne regulacje.

Wolontariat pracowniczy jest jedną z form wolontariatu. Podlega pod te same prawa i regulacje ustawowe. Kluczową różnicą jest ta, że w wolontariat pracowniczy, oprócz samego wolontariusza, zaangażowany jest też jego pracodawca. Aby istniał wolontariat pracowniczy pracodawca musi takie działanie wspierać, a wolontariusz - pracownik musi z takiego wsparcia korzystać.

Pracodawca ma 3 podstawowe możliwości wspierania wolontariatu pracowniczego:

• Wsparcie finansowe polega na tym, że pracownicy - wolontariusze dysponują pewnym budżetem, który mogą wykorzystać na realizowanie działań. Budżet ten nie może być przeznaczony na wynagrodzenie wolontariuszy, ale może być wykorzystany na zakup materiałów, narzędzi i innych niezbędnych dla realizacji ich działań rzeczy. Kwestie wysokości tego budżetu, formy przekazania funduszy oraz ich rozliczenia ustala pracodawca w najwygodniejszy dla siebie sposób. W praktyce spotykamy się z korzystaniem z zaliczek dla pracowników, zwrotem poniesionych przez nich kosztów na podstawie dokumentów księgowych, bonów i kart przedpłaconych oraz współpracy firmy z określonym sklepem, w którym zaopatrują się wolontariusze, a z którym to firma zbiorczo się rozlicza.
• Wsparcie rzeczowe polega na tym, że wolontariusze mogą wykorzystać zasoby i towary, którymi dysponuje ich pracodawca. Czyli na przykład wykorzystać w działaniach urządzenia biurowe, którymi dysponuje pracodawca, skorzystać z maszyn czy samochodów służbowych. Jedną z form takiego wsparcia jest pomoc pracodawcy w nagłośnieniu takich działań z wykorzystaniem komunikacji wewnętrznej. W praktyce spotykamy się z korzystaniem ze służbowej floty, powierzchni biurowych i magazynowych czy komputerów i zasobów IT w przypadku wolontariatu online. W niektórych przypadkach wolontariusze mogą także korzystać z materiałów produkowanych przez ich firmę.
• Wsparcie przez czas na wolontariat polega na tym, że pracodawca oferuje określony czas pracy, który pracownik może wykorzystać na wolontariat. Może to być  liczba dni lub godzin do wykorzystania w określonym czasie dostępna dla pracownika w formie dodatkowego rodzaju urlopu, najczęściej płatnego. Na wykorzystanie czasu pracy na wolontariat osoby zatrudnione każdorazowo potrzebują zgody przełożonych, tak aby firma mogła bez przeszkód funkcjonować. W praktyce duże przedsiębiorstwa oferują od 3 do 12 dni na wolontariat w postaci dodatkowego urlopu płatnego, ale długość takiego wolontariatu zależy tylko od ustaleń pomiędzy wolontariuszem a pracodawcą. Bywają nawet przypadki, gdy wolontariusz zostaje oddelegowany do lokalnej organizacji pozarządowej do wsparcia jej  pełnym wymiarze czasu pracy przez kilka tygodni.

Abyśmy mogli mówić o wolontariacie pracowniczym, to przynajmniej jeden z rodzajów wsparcia powinien być zaoferowany wolontariuszom.

Nieodzownym elementem wolontariatu pracowniczego jest partner społeczny, czyli organizacja lub instytucja, która zgodnie z ustawa korzysta ze wsparcia oferowanego przez pracowników - wolontariuszy. Partner łączy ich potencjał i chęci z potrzebami społeczności lokalnej. Może także przejąć zarządzanie działaniami wolontariuszy i sprawy formalne związane z przygotowaniem i rozliczeniem ich działań.

Rozliczenie w tym przypadku nie dotyczy tylko kwestii budżetowych, ale także danych i wskaźników pokazujących zakres i zasięg wolontariatu, dane ilościowe i jakościowe na temat wykonanych działań oraz ich odbiór i wpływ na społeczność. Są to informacje kluczowe dla każdego pracodawcy, po które może on sięgnąć na przykład w procesach związanych z raportowaniem zrównoważonego rozwoju. Pomagają także w planowaniu kolejnych działań i w weryfikowaniu realizacji strategii danej firmy.