Standard VSME -  proste raportowanie ESG

27 maja 2025

VSME to prosty standard raportowania ESG, czyli zagadnień zrównoważonego rozwoju. Został on opracowany z myślą o mikro, małych i średnich przedsiębiorstwach.

Takie przedsiębiorstwa nie podlegają obowiązkom raportowania ESG wynikającym z przepisów prawa. Często spotykają się one jednak z prośbami ze strony banków lub dużych partnerów biznesowych, by przekazać im określone dane lub wypełnić kwestionariusze dotyczące ESG. VSME został tak opracowany, by zaspokoić większość potrzeb informacyjnych instytucji finansowych i klientów korporacyjnych. Sporządzając raport zgodny z VSME, mała spółka może więc uniknąć konieczności wypełniania szeregu kwestionariuszy i ankiet.

VSME ma też rolę edukacyjną. Pozwala on zaznajomić się z tematyką zrównoważonego rozwoju i nauczyć gromadzenia w firmie podstawowych danych oraz raportowania ich w przejrzysty sposób.

Stosowanie VSME jest dobrowolne. Warto z niego skorzystać - nie tylko po to, by zaspokoić potrzeby informacyjne banków lub partnerów biznesowych. Raport na temat zrównoważonego rozwoju to także dobra okazja, żeby pokazać swoim klientom, pracownikom i innym interesariuszom, jakie działania prowadzimy w odniesieniu do środowiska naturalnego i społeczeństwa.

Standard składa się z dwóch modułów: podstawowego i kompleksowego. Każda spółka może wybrać, czy oprze swój raport tylko na module podstawowym czy wykorzysta oba moduły. Nie można sporządzić raportu opartego tylko o moduł kompleksowy z pominięciem podstawowego.

Jeśli przedsiębiorstwo jest jednostką dominującą grupy kapitałowej, to swój raport powinno opracować za całą grupę, czyli uwzględniając dane dotyczące wszystkich spółek, które wchodzą w jej skład. Raporty należy przygotowywać w cyklach rocznych, a okres, który obejmujemy danym raportem, powinien być taki sam, jak w przypadku sprawozdania finansowego.

Kolejne raporty powinny być porównywalne, czyli zawieramy w nich dane dotyczące okresu sprawozdawczego (ubiegłego roku, np. 2024) i poprzedniego okresu (w tym przykładzie roku 2023). Wyjątkiem jest pierwszy raport, który sporządzamy zgodnie z VSME; on będzie zawierał dane dotyczące tylko jednego okresu.

Jeśli w raporcie przedstawiamy informacje finansowe, powinny one być uzgodnione z tymi informacjami i danymi, które są zawarte w sprawozdaniu finansowym.

Raportując zgodnie z VSME, trzeba pamiętać o kilku podstawowych zasadach:

• Wszystkie informacje i dane, które przedstawiamy w raporcie, powinny spełniać pięć zasad jakości informacji. Powinny one być istotne, wiarygodne, porównywalne, zrozumiałe i możliwe do zweryfikowania.
• Wiele ujawnień w standardzie ma zastosowanie tylko w określonych okolicznościach. Jeśli takie okoliczności występują, to ujawnienie trzeba sporządzić; jeśli nie, ujawnienie nie ma zastosowania. Na przykład trzeba ujawnić informacje o zanieczyszczeniach powietrza, wody i gleby, jeśli przedsiębiorstwo jest do tego zobowiązane na podstawie obowiązujących je przepisów prawa lub jeśli już je dobrowolnie ujawnia zgodnie z Systemem Zarządzania Środowiskowego. Podobnie niektóre ujawnienia trzeba zrealizować tylko wówczas, gdy przedsiębiorstwo zatrudnia więcej niż 50 osób.
• Poza ujawnieniami określonymi w VSME może być potrzeba przekazania w raporcie innych informacji i danych. Taka sytuacja może mieć miejsce na przykład, gdy tego typu informacje i dane są powszechnie przekazywane przez inne spółki należące do tej samej branży. Przykładowo w branżach wysokoemisyjnych zasadne będzie ujawnienie w raporcie nie tylko emisji gazów cieplarnianych z zakresu 1 i 2 (wymaganych wprost przez VSME), ale też z zakresu 3, czyli wszelkich innych pośrednich emisji.

Dzięki tym zasadom VSME stanowi podstawowe ramy raportowania. Poza ich wypełnieniem sprawozdanie można uzupełnić innymi istotnymi informacjami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju. Z VSME będą korzystały bardzo różne przedsiębiorstwa, dlatego standard pozwala na odpowiednią elastyczność. W najbliższych miesiącach wiele spółek opublikuje swoje pierwsze raporty. Warto je obserwować i szukać w nich dobrych przykładów, bo jest to okres kształtowania się nowej praktyki sprawozdawczości.

VSME to dokument o wiele krótszy i prostszy niż standardy dla dużych przedsiębiorstw. Ma on 66 stron (wersja oryginalna w języku angielskim) lub 74 strony (nieoficjalne tłumaczenie na język polski przygotowane przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii).

Same ujawnienia zajmują w standardzie jeszcze mniej miejsca. Cały moduł podstawowy (11 ujawnień) to zaledwie 3,5 strony, a moduł kompleksowy (9 ujawnień) zajmuje kolejne 3 strony. Większość standardu (37 stron) zajmują wskazówki, czyli instrukcje, które mają nam pomóc zrealizować poszczególne ujawnienia. W dodatku A znajdziemy wszystkie definicje terminów używanych w standardzie (8 stron) i trzystronicową tabelę, w której znajduje się lista wszystkich zagadnień zrównoważonego rozwoju możliwych do wzięcia pod uwagę. Sporządzając raport zgodny z VSME, trzeba zapoznać się z podstawowymi zasadami opisanymi na początku standardu. Następnie po kolei trzeba przeczytać wszystkie ujawnienia, przy czym za każdym razem warto też zaglądać do wskazówek, które się do niego odnoszą. Wskazówki te są dość szczegółowe i prowadzą „krok po kroku”, jak dane ujawnienie zrealizować. O poszczególnych ujawnieniach przeczytacie w kolejnym artykule.